Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі (МЦРИАП) азаматтардың кибергигиенасын және жеке деректерін қорғауға бағытталған бірқатар бастамаларды іске асыратыны туралы жариялайды. Киберқауіпсіздік саласындағы жағдайлардың өсуіне жауап ретінде министрлік азаматтардың құқықтарын қорғау және елдің цифрлық инфрақұрылымын нығайту үшін белсенді шаралар қабылдап жатыр. 

Азаматтардың шағымдарына негізделген жоспардан тыс тексерулер барысында биометрикалық идентификация жүйелерін әзірлеушілер мен шығармашылық үйірмелер арасында бұзушылықтар анықталды. Ақпараттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы Руслан Абдикаликов атап өткендей, 3-ші тоқсанда тексерулер 4 ұйымды қамтыды, нәтижесінде ата-аналардың келісімінсіз балалардың биометриялық деректерін заңсыз жинаудың 2 жағдайы анықталды. Тексерулердің қорытындысы бойынша 332 280 мың теңге көлемінде жалпы сомада 2 әкімшілік іс қозғалды. 

Министрлік жеке деректердің таралуына

жауапкершілікті арттыру мақсатында «Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы» Кодекске өзгерістер енгізуді ұсынды, бұл өзгерістер жауапкершілік мерзімін және бұзушылықтарға салынатын айыппұлдарды үш есеге көбейтуді қамтиды. Сондай-ақ, электрондық цифрлық қолтаңбаның жабық кілтін рұқсатсыз пайдалану

ға жауапкершілік енгізу жоспарлануда.

Мәлеметтердің таралуын бақылау және бұзушыларды анықтау үшін иесінен рұқсатсыз алынған деректердің бірыңғай тізілімін құру маңызды қадам болады. Бұл киберқауіпсіздік саласындағы инциденттерге тиімдірек жауап беруге көмектеседі. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының «Ақпараттық қауіпсіздік мәселелері бойынша заңнамаға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң жобасы аясында, бір миллионнан астам субъектінің деректерін өңдейтін иелер мен операторлар үшін міндетті киберсақтандыруды енгізу бойынша бастамалар әзірленуде.

Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігімен бірлесіп, азаматтарға Стоп кредит қызметі арқылы жаңа кредиттер алуға тыйым салуды дербес енгізуге мүмкіндік беретін қаржылық қылмыстардан қорғау тетігі әзірленді. Қызмет «eGov mobile» мобильді қосымшасында және «Электрондық үкімет» веб-порталының жеке кабинетінде қолжетімді. Қызметті сайтқа қосуға болады eGov.kz немесе «eGov mobile» қосымшасы арқылы ЭЦҚ көмегімен өзінің логині мен паролін пайдалана отырып; сайттың басты бетінде «Сервистер» – «Банктік қарыздар, микрокредиттер алудан ерікті түрде бас тарту» бөлімін таңдау қажет.

Сонымен қатар, министрлік 2029 жылға қарай киберқауіпсіздік туралы халықтың 100% хабардар болуына қол жеткізу мақсатында киберқауіптер туралы хабардарлықты арттыру бойынша белсенді жұмыс істеуде. Осы жоба аясында платформалар құрылды, мысалы citizensec.kz, fingramota.kz және nomadguard.kz, цифрлық сауаттылық бойынша тегін материалдарды ұсынады. Сонымен қатар, ЦДИАӨМ Оқу-ағарту министрлігіне мұғалімдер мен оқушылардың ата-аналарына арналған кибер гигиена сабақтарын бастау туралы бастамамен шықты.

Руслан Абдикаликов атап өткендей, Цифрлық даму министрлігі интернет-алаяқтық мәселелері бойынша уәкілетті орган болмаса да, Telegram және Meta-пен алаяқтық схемаларға қарсы күресте белсенді жұмыс істейді.

«Интернет-алаяқтықпен күрес — бұл жаһандық міндет, және бұл бірлескен күш-жігерді талап етеді. Кездесу барысында Meta өкілдері Қазақстанның интернет-алаяқтық мәселесі көптеген елдер үшін ортақ проблема екенін атап өтті. Тек соңғы тоқсанда Meta әлем бойынша 1,2 миллиард фейк аккаунтты жасанды интеллект технологияларын пайдалана отырып, бұғаттады».

Ақпараттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы азаматтарды интернеттегі қауіпсіздік үшін қарапайым ұсыныстарды орындауға шақырды: 

Әр түрлі аккаунттар үшін күрделі және бірегей парольдерді пайдалану. Құрылғылардағы бағдарламалық қамтамасыз етуді үнемі жаңартып отыру. Күмәнді сілтемелер мен хабарламаларды ашпау. Антивирус бағдарламаларын пайдалану. Жеке ақпаратты бөгде сайттарға және қосымшаларға сенбеу. Аккаунттар үшін екі факторлы аутентификацияны пайдалану. Әлеуметтік желілердегі құпиялылық параметрлерін тексеру. 1414-тен келген кодтарды үшінші тұлғаларға бермеу. Банктік реквизиттерді үшінші тұлғаларға хабарламау.

 

«Кибергигиена – бұл цифрлық әлемдегі қауіпсіздіктің жаңа деңгейі, біздің міндетіміз – азаматтарға осы шаралардың маңыздылығын түсінуге көмектесу», – деп қорытындылады Комитеттің төрағасы.

 

ҚР ЦДИАӨМ баспасөз қызметі

Ақпарат көзі: Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан