ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова Алматы облысына жұмыс сапары аясында халықпен кездесу өткізді, онда Мемлекет басшысының әлеуметтік-еңбек саласындағы тапсырмаларын іске асыру және қазақстандықтарды әлеуметтік қолдау шараларын күшейту туралы айтты. 

Іс-шара Жамбыл ауданының әкімдігінде өтті. Оған көпбалалы аналар, зейнеткерлер, мүгедектігі бар азаматтар, ҮЕҰ және мемлекеттік органдардың өкілдерінен жалпы 60-тан астам адам қатысты.

Сөз басында ЕХӘҚМ басшысы 2023 жылы мемлекеттің барлық әлеуметтік міндеттемелері уақтылы және толық көлемде орындалғанын хабарлады.

Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2023 жылы: ең төмен базалық зейнетақының мөлшері ең төмен күнкөріс деңгейінің 54%-дан 60%-ға дейін, ал 2024 жылы – 65%-ға дейін, ал ең жоғары мөлшері 100%-дан 105%-ға дейін ұлғайтылды; ынтымақты зейнетақыны есептеу үшін қабылданатын ең жоғары табыстың шамасы 46%-дан 55 айлық есептік көрсеткішке дейін артты.

Алматы облысында зейнетақының жиынтық орташа мөлшері (базалық, ынымақты және жинақтаушы) 152,7 мың теңгеден асты.

«2024 жылғы 1 қаңтардан бастап инфляция деңгейін ескере отырып, жыл сайынғы әлеуметтік төлемдерді индекстеу шеңберінде ынтымақты зейнетақылардың өсуі 9%-ды құрады. Сондай-ақ, ең төмен күнкөріс деңгейінің мөлшерінің өзгеруіне байланысты базалық зейнетақы мөлшері ұлғайды.  Жалпы республика бойынша зейнетақы төлемдеріне 2023 жылы 3 трлн 313 млрд теңге жұмсалды, 2024 жылы 3 трлн 785 млрд теңге бағыттау жоспарлануда», – деді Светлана Жақыпова.

Министр сондай-ақ еліміздің мемлекеттік саясатының негізгі бағыттарының бірі балалы отбасылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау екенін атап өтті.

2023 жылы: мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшері 8,5% - ға индекстелді; Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан бала күтіміне байланысты  жәрдемақы мен әлеуметтік төлемдерді төлеу кезеңі бір жастан бір жарым жасқа дейін ұзартылды; Әлеуметтік кодекстің қабылдануымен «Алтын алқа» алқасымен,  I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен наградталған, «Батыр ана» атағын алған аналарға жәрдемақы мөлшері 7,4 АЕК-ке дейін арттырылды.

Сондай-ақ, Әлеуметтік кодекс аясында мүгедектігі бар баланы кәмелетке толғанға дейін тәрбиелеушіге берілетін жәрдемақы мөлшері орта есеппен 14,5 %-ға ұлғайтылды.

Балалары бар отбасыларды қолдауға 2023 жылы шамамен 1,3 трлн теңге, оның ішінде республикалық бюджеттен – 655,7 млрд теңге, МӘСҚ қаражатынан – 635,2 млрд теңге бағытталды. 2024 жылы шамамен 1,5 трлн теңге, оның ішінде республикалық бюджеттен – 766,7 млрд теңге, МӘСҚ қаражатынан – 736,8 млрд теңге бағыттау жоспарлануда.

2024 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша Алматы облысы бойынша:

- жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты табысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді 6,1 млрд теңге сомасына 5 мыңнан астам адам алды;

- республикалық бюджет қаражатынан бала тууға байланысты біржолғы жәрдемақыны 2,5 млрд теңге сомасына 14,6 мың адам алды;

- республикалық бюджет қаражатынан жұмыс істемейтін әйелдерге берілетін бір жарым жасқа дейінгі бала күтімі бойынша жәрдемақыны 1,9 млрд теңгеге 14 мың адам алды;

- жұмыс істейтін ата-аналарға бір жарым жасқа дейінгі бала күтіміне байланысты табысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді 6,8 млрд теңгеге шамамен 46 мың адам алды;

- мүгедектігі бар баланы кәмелетке толғанға дейін тәрбиелеп отырған анаға немесе әкеге, бала асырап алушыға, қорғаншыға (қамқоршыға) тағайындалатын және төленетін жәрдемақыны 2,3 млрд теңге сомаға 6,5 мың адам алды.

- «Алтын алқа», «Күміс алқамен» марапатталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталған көпбалалы аналарға табысына қарамастан төленетін ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақыны 2,3 млрд теңге сомасына 18,2 мың адам алды;

- кәмелетке толмаған 4 және одан да көп балалары бар көпбалалы отбасыларға арналған жәрдемақыны 17,7 млрд теңгеге 53,1 мың отбасы алды.          

«Облыста 30,9 мыңға жуық адам атаулы әлеуметтік көмек (бұдан әрі – АӘК) алды.

Сонымен бірге еңбекке қабілетті отбасы мүшелері үшін жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шаралары ұсынылады. АӘК алушылар тұрақты және уақытша жұмыс орындарына жіберіледі, қайта даярлаудан өтеді және кәсіпкерлік негіздеріне оқытылады. Мектеп жасына дейінгі балалар үшін қосымша төлем ұсынылады.

Мемлекет басшысы әлеуметтік көмек пен қолдау жүйесін қайта қарау міндетін қойды. Осыған байланысты Отбасының цифрлық картасы мен мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдардың жүйелерімен жаңа интеграцияларды пайдалана отырып, АӘК толық трансформацияланады. Мұқтаж отбасыларға кешенді қолдау көрсетудің нақты регламенті әзірленетін болады. Оның құрамына АӘК, жалға берілетін тұрғын үйді жалдауды субсидиялау, жеңілдікпен жол жүру және басқалары кіреді», – деді Светлана Жақыпова.

 Мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын арттыру және олардың қоғамға әлеуметтік ықпалдасуы мақсатында кешенді шаралар қабылданды. Мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспар іске асырылуда. 2023 жылы Мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияға Факультативтік хаттама ратификацияланды. Әлеуметтік кодекс қабылданды, оған бірқатар қосымша әлеуметтік қолдау шаралары енгізілді: жөргектерді беру нормалары екі есе ұлғайды; «Спина бифида» диагнозы қойылған мүгедектігі бар адамдар жоғары сапалы катетерлермен қамтамасыз етіледі; ментальді бұзылуы бар балаларға арналған санаторийлік-курорттық емдеуді ұсыну бойынша пилот іске қосылды; 1-топ мүгедектігі бар адамдардың жеке көмекшілері үшін зейнетақы, әлеуметтік және медициналық жарналар аударылады

Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2025 жылға дейін әртүрлі өңірлерде ересектер мен балаларға арналған 12 оңалту орталығын салу жұмыстары жүргізілуде. Сонымен қатар еліміздің алты облысында аутизм спектрі бұзылған және басқа да ментальді бұзылуы бар балаларға арналған күндізгі болу орталықтары ашылды.

«Сондай-ақ, мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін бірнеше пилоттық жобалар іске асырылуда. Олар сырттай проактивті форматта мүгедектікті белгілеу; Астана және Алматы қалаларында такси агрегаторлары арқылы инватакси қызметтерін көрсету; 6 өңірде сыйымдылығы шағын үйлерді енгізу; 4 өңірде мүгедектігі бар балаларға арналған техникалық оңалту құралдарын жеке таңдау», – деп толықтырды министр.

2024 жылы бірнеше негізгі бағыттар бойынша жұмыс жүргізілуде.

Бірінші – Инклюзивті саясат тұжырымдамасын қабылдау, оны іске асыру әрбір азамат, дамудың жеке ерекшеліктеріне қарамастан, лайықты өмір сүруге және өзінің әлеуетін іске асыруға мүмкіндік беретін қоғам құруға мүмкіндік береді.

Екінші – олардың тиімділігі мен сапасын арттыру үшін әлеуметтік қызметтер көрсету жүйесін трансформациялау.

Үшінші – халыққа әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының қызметін цифрландыру. Өткен жылы жұмыс Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстарында басталды.

Төртінші – техникалық оңалту құралдары мен қызметтерінің кейбір түрлерін монетизациялау.

Бесінші – ауылдық жерлерде тұратын мүгедектігі бар адамдар үшін телереабилитация технологияларын енгізу.

Алтыншы – оңалту іс-шараларының тиімділігін бақылауға және жақсартуға көмектесетін Цифрлық оңалту күнделігін әзірлеу.

Жетінші – әрбір азаматқа жеке және тиімді тәсілді ұсынатын әлеуметтік және кәсіптік оңалтудың цифрлық хаттамаларын енгізу.

Сегізінші – Әлеуметтік саланы дамытудың ұлттық ғылыми орталығын жаңғырту. 

«Осы бағыттарды іске асыру әділетті қоғамды дамытудың негізгі факторы болып табылады. Біз неғұрлым жетілдірілген және инклюзивті әлеуметтік саясат құру мақсатында ашық диалог пен сындарлы ынтымақтастыққа дайынбыз», – деп атап өтті Светлана Жақыпова.

Сонымен бірге ЕХӘҚМ басшысы халықты жұмыспен қамтудың қабылданып жатқан шаралары туралы егжей-тегжейлі айтып берді. 2024 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша Алматы облысы бойынша 24,4 мыңнан астам адам жұмысқа орналастырылды.

Министр әлеуметтік осал санаттарға жататын азаматтардың жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға гранттар алу мүмкіндіктері мен шарттарына және жастардың кәсіпкерлік бастамаларын дамыту үшін жеңілдетілген микрокредиттерге ерекше назар аударды. Биыл Алматы облысында 260 грант және 392 микрокредит беру қарастырылған.

«Электрондық еңбек биржасы» порталы жұмысқа орналасу, жұмыспен қамту саласында мемлекеттік қызметтер алу және жаңа кәсіптік дағдыларды игеру үшін кең мүмкіндіктерді ұсынады. Кез келген қазақстандық бұл қызметтерді онлайн форматта ала алады», – деді ол.

Светлана Жақыпова сондай-ақ Қазақстанның көші-қон саясатындағы жаңа тәсілдер, қызметкерлердің әлеуметтік қорғалуын арттыру және еңбекті қорғауды арттыру және өндірістік жарақаттану деңгейін төмендету үшін қабылданып жатқан шаралар туралы айтты.

«Мемлекет басшысы бірнеше рет атап өткендей, мемлекеттің басты міндеті – халықтың әлеуметтік әл-ауқаты мен табысын қамтамасыз ету. Сондықтан Министрліктің барлық қызметі мүдделі орталық мемлекеттік органдармен, жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, оны шешуге бағытталған», – деп түйіндеді министр.

Халықпен кездесуден кейін Еңбекминінің басшысы азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдады.

Ақпарат көзі: Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан