Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының судьясы Айгүл Қыдырбаева «Азаматтық құқық нормалары» тақырыбында жыл сайынғы өркениеттік оқулар шеңберінде өткен 25-ші Халықаралық ғылыми-практикалық конференцияға қатысты. Шараға Қазақстан, Әзірбайжан, Австрия, Германия, Грузия, Қырғызстан, Молдова, Польша, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан және Украинаны қоса алғанда, 12 елден 100-ге жуық мамандар қатысты.

Конференцияны Каспий университетінің Жеке құқық ғылыми-зерттеу институты Халықаралық ынтымақтастық жөніндегі герман қоғамының (GIZ), Қазақстандық Халықаралық төрелік пен «Заңгер» заң фирмасының қолдауымен ұйымдастырды.

А.Қыдырбаева өз баяндамасында конференцияға қатысушылардың назарын Конституциялық Соттың шешімдеріндегі дауларды соттан тыс шешудің кейбір мәселелеріне аударды.

Атап айтқанда, судья Конституциялық Соттың 2024 жылғы 13 қыркүйектегі «Төрелік туралы» Заңның 52-бабы 3-тармағының Конституцияға сәйкес деп таныған соңғы шешімін атап өтті. Бұл тармақ төрелік шешімнің күшін жою туралы өтінішті қарау кезінде соттың төрелік шешімді мәні бойынша қайта қарауға құқығы жоқ екенін белгілейді, бұл халықаралық стандарттарға сәйкес келеді. Бұл жағдайда Конституциялық Сот талаптарды мұқият қарап, азаматтық құқықтарды қорғауды тек мемлекеттік соттар ғана емес, төрелік органдар да жүзеге асыра алатынын растады. Маңызды мәселе төрелікке жүгінген кезде тараптардың ерік-жігерінің автономиясына, сондай-ақ мүліктік дауларды шешудің балама тәсілі болып табылатын төрелік процестің тәуелсіздігі мен әділдігіне баса назар аудару керектігі аталып өтті.

Конституциялық Соттың соңғы шешімдерінің бірінде Конституцияның 26-бабы 3-тармағының «соттың шешімінсіз ешкімді өз мүлкінен айыруға болмайды» деген нормасына ресми түсіндіру берілгені аталып өтті. Конституциялық Сот өзінің 2024 жылғы 19 сәуірдегі нормативтік қаулысында бұл ереже азаматтардың мүлкін ерікті түрде иеліктен шығарудан қорғауды қамтамасыз ететін меншік құқығының маңызды конституциялық кепілі екенін түсіндірді. Мүліктен айыру тек соттың шешімі бойынша немесе заңда көзделген өзге де тәсілдер арқылы ғана мүмкін болады, бұл ретте мұндай әрекеттердің заңдылығын сот қарауы әрқашан көзделуге тиіс.

Конституциялық Сот меншік иелерінің жеке мүдделері мен заңдарда бекітілген қоғамдық мүдделер арасындағы тепе-теңдікті сақтаудың маңыздылығын атап көрсетеді.

Ақпарат көзі: Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты