Дәнді дақылдар

Қазақстан диқандары егістік дақылдарының пісуі үшін толыққанды ылғалға қол жеткізді.

Дегенмен, қоңырқай жаздың алдында негізінен Қостанай облысының шамамен 65 пайызында егін егуден 10 күн кешігу болғанын ұмытпауымыз керек.

Сондай-ақ, ылғалдылық түрлі аурулардың дамуына ықпал етті. Фермерлердің айтуынша, кейбір аймақтарда бәрі, тіпті көп кездеспейтін саңырауқұлақтар да пайда болған.

2016 жылдағыдан айырмашылығы, тот егінді 40 пайызға қысқартқан болса, биыл тың тәжірибе жинақтаған шаруалар аурулардың алдын алу жұмыстарына кірісті. Бір қуанарлығы, агрохимикаттарды жеткізушілер де тыңғылықты дайындалды.

Біздің бағалауымызша, тоттың зақымдануы ел бойынша 40%-дан аспайды. Бұл, ғалымдардың пікірінше, өнімділікті 20% төмендетуі мүмкін. Біз бұл көрсеткішті (!) алдық және өндіріс болжамдарын жасағанда оны базалық көрсеткіш ретінде қолдандық.

Ал қазіргі шығымдылық жаздың басында жасаған болжамдарымызды растайды.

Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметі бойынша, есепті кезеңде Қазақстанда 4,2 млн га алқаптың орташа өнімділігі 15,3 ц/га болса, астықтың жалпы түсімі 6,4 млн тоннаны құрап отыр. Бидай – 3 млн гектардан 4,5 млн тонна бастырылды (шығымдылығы – 15 ц/га).

Енді оны егжей-тегжейлі қарастырайық. Төменде осы аудандардағы әр ауданнан бірнеше 1500-ден астам фермерлер арасында жүргізілген сауалнама нәтижелері берілген.

Жұмсақ бидай

Жұмсақ бидай үшін өзгеріс жоқ. Барлық соңғы сауалнамалар біздің ертерек болжамымызды растайды. Аяқтау материалдары алаңдатарлық болып қала береді.

қырк-тамыз

2022-23

2023-24e

2024-25 (тамыз)

2024-25 (қырк)

Егістік ұлтт.стат (барлық алқап)

12 400

13 129

13 159

 

Тазаланды (АТМ)*

11 920

12 467

11 500

11 500

Бастап.қор

465,3

2985,6

2567,2

2567,2

Өнімділік , ц/га (АТМ)

12,5

8,6

15,0

15,0

қалдық/рефакция

500

1400

600

600

Өндіріс (шартты)**

14400

9322

16650

16650

Импорт

3000

2800

1000

1000

Ұсыныс

17865,3

15107,2

20217,2

20217,2

Қос.тұтыну

5195

5440

5000

5000

тамақ

1400

1300

1400

1400

жем

1800

2300

1600

1600

Тұқымдар

1995

1840

2000

2000

Ұн экспорты (қыр.-там)

2750

2250

1800

1800

Өңдеу  (қыр-там) ЗМ

3750

3400

3000

3000

Қайта өңдеу (қыр-там) БНС

3750

3500

3300

3300

Экспорт ТС+ (қыр-там)

7335

5000

6000

6000

Қорыт.қор

2985,6

2567,2

7617,2

7617,2

Арпа

Бұл арпаға да қатысты. Жоғары өнімділік расталды. Дегенмен, нақты факт келесі шолуда белгілі болады.

қырк-тамыз

2022-23

2023-24e

2024-25 (тамыз)

2024-25 (қырк.)

Статком, жойылған

2181,6

2424,0

 

 

Жойылған (АТМ)

2 200

2 400

2 650

2 650

Бастапқы қор

7,5

164,7

293,7

293,7

Өнімділік ц/га (АТМ)

12,3

10,0

16,0

16,0

Қалдықтар

100

100

100

100

Өндіріс  (қалдықсыз)

2714,8

2400

4240

4240

Импорт

600

300

100

100

Ұсыныс

3222,3

2764,7

4533,7

4533,7

Ішкі. тұтыну

     

 

Жем

1450,0

1100

1600

1600

Тұқымдар

336,0

371,0

380,0

380,0

Экспорт ТС+ (қырк-тамыз)*

1272

1000

1400

1400

Қорыт.қалдықтар

164,7

293,7

1153,7

1153,7

Қатты бидай

Ауданды ұлғайту үшін қайта қаралды.

Өнімділік болжамы артты. Сәйкесінше өндіріс пен ұсыныс өсіп келеді.

Импорт болжамы қысқарды. Жақсы ұсыныс пен жаңа мүмкіндіктер негізінде экспорттық болжамдар көтерілді.

Дегенмен, қалдықтардың (немесе қайта өңдеу – сұранысқа байланысты) болжамы да артты.

сен-авг

2022-23

2023-24е

2024-25 (тамыз)

2024-25 (қырк)

Жойылған (АТМ)

480,0

430,0

480,0

560,0

Бастапқы қор

21,5

44,5

5,5

5,5

Өнімділік, ц/га (АТМ)

14,5

11,0

12,0

16,0

өндіріс (шартты)

646,0

463,0

556,0

756,0

Импорт

130

50

80

30

Ұсыныс

797,5

557,5

641,5

791,5

Ішкі тұтыну

 

 

 

 

тұқым

58,1

52,0

52,0

52,0

Қайта өңдеу (қырк-тамыз)

115

100

130

130

Экспорт ТС+ (қырк-тамыз)

580

400

450

550

Қорыт.қалдықтар

44,5

5,5

9,5

59,5

қалдықтар

50

10

20

140

Қор+қалдық

94,5

15,5

29,5

199,5

Майлы дақылдар

Зығыр

Егін жинау алаңы қысқартылды. Дегенмен, кірістілік болжамы артты. Демек, барлық өндірістік көрсеткіштер өседі.

Жақсы ұсыныс негізінде экспорттық болжам көтерілді.

Сондай-ақ, ең алдымен, сыну жоғарылайды.

сен-авг

2022-23

2023-24e

2024-25 (тамыз)

2024-25 (қырк)

Егіс (АШБ)

1230

909,1

971

971

Жинау  ҰСБ

1345

726

 

 

Жинау (АТМ)

1000

726

924

897

Бастапқы қор

3,4

3,4

35,3

35,3

Өнімділік , ц/га

7,3

6,5

11,0

16,0

Өндіріс  (фуражсыз)

690,0

391,9

916,4

1315,2

Импорт

75

30

 

 

Ұсыныс

768,4

425,3

951,7

1350,5

Ішкі сұраныс

 

 

 

 

Тұқым

90

80

90

90

Рефакция

40

80

100

120

Қайта өңдеу (қырк-тамыз)

75

10

30

30

Экспорт ТС+ (қырк-тамыз)

600

300

700

900

Қорыт.қор

3,4

35,3

131,7

330,5

Күнбағыс

Өнімділік болжамы артты. Сәйкесінше, барлық өндірістік көрсеткіштер өсті. Егін жинау науқанының қиындығына байланысты біз тоңазытқыштар көлемінің ұлғаюын күтеміз.

Дегенмен, жеткізілім қайта өңдеу жылдамдығын арттыруға жеткілікті болады.

сен-авг

2022-23

2023-24e

2024-25 (тамыз)

2024-25 (қырк)

Егістік (АШБ)

1036,0

1157

1287

1287

Тазалау ҰСБ

1100,0

1127

 

 

Тазалау (АТМ)

950

960

1150

1154

Бастапқы қор

44,9

97,2

36,8

36,8

Өнімділік , ц/га

13,4

11,8

14,0

19,0

Өндіріс  (шартты)

1163,0

1032,8

1565,0

1992,6

Импорт

250

350

200

200

Ұсыныс

1457,9

1480,0

1801,8

2229,4

Ішкі сұраныс

 

 

 

 

Тамақ

50

50

50

50

фураж

110

100

45

200

Тұқымдар

20,7

23,1

25,0

25,0

Қайта өңдеу (АТМ)

990

1200

1400

1600

Қайта өңдеу  ҰСБ

1002

 

 

 

Экспорт ТС+ (қырк-тамыз)

300

170

200

200

Қорыт. қор

97,2

36,8

126,8

354,4

Соя бұршақтары

Солтүстік облыстардың есебінен орташа өнімді төмендетіп жатырмыз. Дегенмен, бұл ұн мен майдың төмен өңдеу қабілетін қамтамасыз ету үшін жеткілікті болады.

Қырк-тамыз

2022-23

2023-24e

2024-25 (тамыз)

2024-25 (қырк.)

Егіс  АШБ

190

101

99

99

Тазалау ҰСБ

127,7

99

 

 

Тазалау АТМ

110

90

108

108

Бастапқы қор

11,2

3,0

2,1

2,1

Өнімділік , ц/га

14,6

14,0

16,0

14,5

Өндіріс  

160,6

126,0

172,8

156,6

Импорт

40,4

70,0

42,0

42,0

Ұсыныс

212,2

199,0

216,9

200,7

Ішкі сұраныс:

 

 

 

 

фураж

15,0

15,0

15,0

15,0

Тұқым

8,9

6,9

 

 

Тамақ өңдеу (АТМ)

80

80

85

 95

Май өңдеу

36

36

60

60

Жалпы өңдеу

116

116,0

145,0

155,0

Экспорт ТС+ (қырк-тамыз)

69,2

69,2

30

30

Қорыт.қор

3,0

3,0

2,1

0,7

Рапс

Орақ алқабы нақтыланды. Бұл ретте кірістілік болжамы өзгеріссіз қалады. Өндіріс болжамы кеңістікке байланысты артады. Экспорт үлкен болады.

Қырк-тамыз

2022-23

2023-24e

2024-25 (тамыз)

2024-25 (қырк)

Егіс  (АШБ)

120

97,9

154,7

154,7

Тазалау ҰСБ

141,9

92,6

 

 

Тазалау (АТМ)

126

80

139

157

Бастапқы қор

4,0

3,6

0,6

0,6

Өнімділік , ц/га (АТМ)

17,3

15

17

17

Өндіріс (сыну шегерімінсіз)

218,0

120,0

236,3

266,9

Импорт

16,3

32

10

10

Ұсыныс

203,3

145,6

236,9

267,5

Ішкі сұраныс

 

 

 

 

фураж

35

10

10

10

тұмым

2

2

2

2

Қайта өңдеу

155

140

150

150

Экспорт ТС+

59

35

90

120

Қорыт.қор

3,6

0,6

4,9

5,5

Мақсары

Егін жинау алқабы ұлғайтылды. Сәйкесінше басқа көрсеткіштер де артады. Жақсы ұсыныс экспорт пен өңдеуді ынталандырады деп үміттенеміз.

сен-авг

2022-23

2023-24e

2024-25 (тамыз)

2024-25 (қырк)

Егіс  (АШБ)

420

380

377

377

Егіс ҰСБ

646,6

390

 

 

Тазалау  (АТМ)

550

300

280

331,6

Бастапқы қор

1,8

2,3

0,8

0,9

Өнімділік , ц/га

7,1

6

7

9

Қылдық /рефакция

25

25

10

10

Өндіріс  (шартты)

365,5

155,0

186,0

288,4

Импорт

4,5

4,5

 

 

Ұсыныс

371,8

161,8

186,8

289,3

Ішкі сұраныс

 

 

 

 

Тұқым

16,5

9,0

8,4

9,9

Қайта өңдеу (АТМ)

50

32

45

65

Қайта өңдеу ҰСБ

 

8

 

 

Экспорт ТС+ (қырк-тамыз)

303

120

130

180

Қорыт.қор

2,3

0,8

3,4

34,4

Дереккөз: Зерновые

 & 

Масличные

. Казахстан

Ақпарат көзі: Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан