2024 жылы 2,5 млн га алқапта үйірлі шегірткенің таралуы болжануда, 2023 жылмен салыстырғанда 1 млн га артық. Бұл 2023-2024 жылдарға келетін зиянкестер санының табиғи өсуінің шарықтауына байланысты болып отыр.

Ағымдағы жылы шегірткенің ең көп таралуы Ақтөбе облысында - 784 мың га, Қостанай облысында - 776 мың га және Түркістан - 271 мың га аумақта күтілуде.

Үйірлі шегірткелерімен күресу үшін республикалық бюджеттен алдын ала 4,2 млрд теңге, ҚР Үкіметінің резервінен қосымша 3,9 млрд теңге бөлінді. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес химиялық заттарды жеткізу және зиянкестер аумақтарын өңдеу бойынша қызметтерді мемлекеттік сатып алу конкурсында жеңімпаз атанған коммерциялық ұйымдар көрсетеді.

Қазіргі уақытта шегірткемен күресу үшін 1,16 миллион гектар аумақта дер кезінде өңдеуге арналған пестицидтер қоры алынды. Сондай-ақ, 1,3 миллион гектар аумаққа пестицидтер сатып алу туралы келісімдер жасалып, 153 мың гектар алқапқа конкурстық процедуралар жүргізілуде.

1,75 миллион гектар аумаққа химиялық өңдеу қызметтерін сатып алу туралы келісімдер жасалды, ал 794 мың гектар аумаққа конкурстық рәсімдер жүргізілуде.

16 сәуірден бастап Түркістан облысының аумағында марокко шегірткесіне қарсы қорғау іс-шаралары жүргізілуде. 2024 жылдың 29 сәуіріне марокко шегіртке дернәсілдері бойынша 407,5 мың га зерттелді, өңдеуге жататын аумақ -145,7 мың га, өңделгені 111,0 мың га. Өңдеу жұмыстары 92 бірлік көлеміндегі жерүсті желдеткіштерімен және шашыратқыштармен жүргізілуде. Жету қиын жерлерде 6 ұшақ, 2 дельтаплан және дрондар қолданылады.

26-27 сәуірде Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров Түркістан облысындағы жұмыс сапары барысында облыс әкімі, химиялық өңдеу қызметтерін көрсетушілер, шаруалар мен мамандардың қатысуымен өңдеу орындарында жедел кеңестер өткізді. Сарыағаш және Келес аудандарын аралау қорытындысы бойынша министр өңдеу қарқынын арттыруды тапсырды, өйткені оны оңтайлы мерзімде аяқтамай алмай қалу қаупі бар. Агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік инспекция комитеті тапсырманың орындалуын тұрақты бақылауда ұстайды.

Ақтөбе және Қостанай облыстарында жұмыртқа капсулаларының күйіне мониторинг жүргізілуде, осы екі облыста жұмыстың басталу мерзімі мамыр айының екінші жартысы.

Сондай-ақ, шекаралас аймақтардағы шегірткеге қатысты жағдай тұрақты бақылауда. Шегірткелердің іргелес аумақтарға көшуінің алдын алу мақсатында көршілес елдермен бірлескен мониторинг жұмыстарының жоспарлары жасалуда. Қазір өзбекстандық мамандармен бірлескен зерттеу жұмыстары жүргізілуде. 24 сәуірде ресейлік әріптестермен кездесу өтті.

Шегірткеге қатысты жағдай күрделі, алайда ол Ауыл шаруашылығы министрлігінің ерекше бақылауында.

Сонымен қатар, Алматы облысының Кеген ауданында дернәсілдері 2,9 мың гектар аумаққа тараған зиянкес – рапс жапырақ жемірі анықталды. Зиянкес егінге зиян келтірмей жайылымдағы жабайы рапспен қоректенеді. 19 сәуірде Қазақ өсімдіктерді қорғау және карантині ғылыми-зерттеу институты өз қорытындысында зиянкес рапс жапырақ жемірі екенін растады.

Бұл зиянкес жергілікті мамандандырылған зиянкестер қатарына жатады, ол бойынша жыл сайын мониторинг жүргізіледі. Биыл ауа райының қолайлылығына және шаруа қожалықтары тарапынан тиісті агротехникалық іс-шаралардың уақтылы жүргізілмеуіне байланысты бұл зиянкес экономикалық шегінен асып кетті.

Қазақстан Республикасының «Өсімдіктерді қорғау туралы» Заңының 11-бабына сәйкес рапс жемірі зиянкестерін әрбір жеке немесе заңды тұлға өз бетімен өңдеуге міндетті. Алайда, зиянкестің таралу аймағының үлкен болуына байланысты шаруалар Ауыл шаруашылығы министрлігі мен Алматы облысының әкімдігінен көмек сұрады. Агроөнеркәсіп кешеніндегі мемлекеттік инспекция комитеті мамандары жұмысты 100 % тиімділікпен жылдам атқарды. Кеген өңіріндегі химиялық іс-шаралар жергілікті атқарушы органдар мен демеушілік қаражат есебінен жүргізілді.

Дегенмен, зиянкестер карантиндік немесе аса қауіпті организмдер тізіміне енгізілмесе, химиялық өңдеуге қаражат республикалық бюджет есебінен қарастырылмайтынына тағы да назар аударғымыз келеді. Шаруа қожалықтары (жеке немесе заңды тұлғалар) тиісті қызметті дербес жүзеге асыруы тиіс.

Ақпарат көзі: Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан