Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің Маңғыстау облысы бойынша департаменті 2024 жылдың бірінші жартыжылдығындағы өз жұмысының қорытындысын ұсынды. Департамент басшысы Б. С. Есенов өңірдегі бәсекелестікті қорғау мен монополистік қызметтің алдын алудың маңыздылығын атап өтіп, негізгі нәтижелерімен бөлісті.

2024 жылдың басынан бастап төрт тергеу жүргізілуде:

Қарақия ауданы әкімі аппаратының; Түпқараған ауданы әкімі аппаратының; «Корпорация МК» ЖШС; «Ақтау халықаралық әуежайы» АҚ.      

Тергеп-тексерудің негізгі нәтижелері

Үшжақты бәсекелестікке қарсы келісімдер жасасу белгілері бойынша Департамент Ақтау қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің, «Каспий» ӘКК» АҚ және «Каспий Автопарк» ЖШС мекенжайына хабарлама енгізді. Әлеуметтік маңызы бар маршруттарға қызмет көрсетуге арналған конкурс барысында Ақтау қаласының әкімдігі нарықтың бір субъектісі үшін артықшылықтар туғызатын жағдайлар белгіледі, бұл бәсекелестікті шектеді.

«Тергеу нәтижесінде жасалған келісімдерді бұзу және оларды заңнамаға сәйкес келтіру туралы ұйғарымдар шығарылды. Осы талаптардың орындалуы нарықтың басқа қатысушылары үшін тең қолжетімділікті қамтамасыз етті», — деді департамент басшысы.

Түпқараған және Қарақия аудандарының әкімдіктері жыл сайын «Kazakh Osseter» ЖШС — нің жалғыз жеткізушісін бекіре тұқымдас балықтарды конкурстық рәсімдер өткізбей сақтау және өткізу үшін тағайындады, бұл нарықтағы бәсекелестікті шектеді.

Талдау ұқсас қызметтерді көрсете алатын басқа субъектілердің болуын көрсетті. Әкімдіктердің лауазымды тұлғаларына 300 АЕК мөлшерінде әкімшілік айыппұл салынды, ал аудан әкімдеріне толық көлемде орындалған нұсқамалар шығарылды.

«Ақтау халықаралық әуежайы» АҚ-ның іс-әрекеттерінде авиаотын сақтауға арналған резервуарларды жалға алуға монополиялық жоғары бағаларды белгілеуде көрсетілген монополиялық жағдайды теріс пайдалану белгілері анықталды. Осы қызмет бойынша әуежайдың табысы 20 000 АЕК-тен (73 840 000 теңге) асқандықтан, тергеу материалдары Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 221-бабы бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру жүргізу үшін құқық қорғау органдарына берілді.

Департамент кәсіпкерлік қызметке араласпастан, жұмсақ құқық тетігін белсенді қолданады. 2024 жылдың басынан бастап келесі компанияларға қатысты 6 хабарлама шығарылды:

«K-Service» ЖШС;

«QazaqGas Aimaq» АҚ;

«Азерсун» өндіріс және логистика орталығы» ЖШС;

Маңғыстау облысының кәсіпкерлік және сауда басқармасы;

«ҚТЖ» ҰК АҚ "Маңғыстау магистральдық желі бөлімшесі» филиалы;

«Каспий» ӘКК " АҚ.

Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету монополияға қарсы органның құзыретіне кірмегеніне қарамастан, Департамент азық-түлік тауарларын сақтау нарығына талдау жүргізді. Нарықта қоймаларды өз қажеттіліктері үшін пайдаланатын 47-ге жуық субъект жұмыс істейді, алайда тек "Әзірсун өндіріс және логистика орталығы" ЖШС қоймаларды жалға беру қызметін ұсынады.

««Теңіз порты» арнайы экономикалық аймағы шеңберінде берілген жеңілдіктерге қарамастан, «Азерсун өндіріс және логистика орталығының» қызметі жергілікті кәсіпкерлер үшін қолайлы жағдайлар жасауға ықпал етпейді. Бұл ретте қойма үй-жайларының шамамен 40% - ы пайдаланылмайды, бұл нарықтағы үстем жағдайды теріс пайдалану мүмкіндігін көрсетеді. Талдау нәтижелері бойынша серіктестік тарифтік жоспарларды төмендетіп, 10% мөлшерінде жеңілдіктер жүйесін енгізді», - деді Б.С. Есенов.

«ҚТЖ» АҚ филиалының атына маневрлік жұмыстар кезінде нарықтың жекелеген субъектілеріне артықшылықтар беру туралы хабарлама енгізілді. Бұл нарықтың басқа қатысушыларын кемсітуге әкелді. Хабарлама орындалды, ал Филиалдың қызметі заңнамаға сәйкес келтірілді.

Айта кету керек, БҚДА кәсіпкерлерге мемлекеттік қолдау көрсету кезінде монополияға қарсы заңнаманың сақталуына тоқсан сайын мониторинг жүргізеді. Жеке субъектілерге негізсіз жеңілдіктер беру жағдайлары анықталды, бұл тең қол жетімділік қағидаттарын бұзды. Кәсіпкерлік басқармасының атына хабарлама енгізілді, оның орындалуы одан әрі тергеуді болдырмауға мүмкіндік берді.

Департамент мемлекеттік кәсіпорындарды құру мен кеңейтуді келісу бойынша 15 өтініш қаралды, оның ішінде 3 өтініш қабылданбады. 2024 жылдың басынан бастап әуежайда тұрақ орындарын беруді, порттарда тиеу-түсіру жұмыстарын, тауық еті көтерме саудада өткізуді, бидай нанын өткізуді, мұнай мен мұнай өнімдерін тасымалдауды қоса алғанда, тауар нарықтарына 13 талдау аяқталды.

Департамент әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары нарығында заңдардың сақталуын бақылауды жалғастыруда. Нәтижесінде сауда үстемесінің асып кетуі анықталды, ал тергеу материалдары шаралар қабылдау үшін уәкілетті органға жіберілді.

Ақпарат көзі: Агентство по защите и развитию конкуренции Республики Казахстан