«Уақытты қайтару» петициясын қарау жөніндегі жұмыс тобы мүшелерінің бірінің өтінішіне жауап ретінде Халықаралық табиғи уақыт альянсы (IANT) хронобиология докторы, философия ғылымдарының докторы, құрметті профессоры және Мюнхен университетінің аға ғылыми қызметкері, Еуропалық биологиялық ырғақтар қоғамының (EBRS), Хронобиология қоғамдарының бүкіләлемдік федерациясының (SRBR) және Еуропалық ұйқы зерттеу қоғамның (ESRS) мүшесі Тилль Роённберг (Мюнхен, Германия), философия ғылымдарының докторы, Лиссабон университетінің профилактикалық медицина профессоры, ESRS, EBRS және SRBR білім беру кеңесінің мүшесі Кейт Рейс (Лиссабон, Португалия), философия ғылымдарының докторы, өнер және ғылымның құрметті профессоры, Вашингтон университетінің зертхана директоры және SRBR мүшесі Эрик Херцогтың (Сент-Луис, АҚШ) қол қойған үндеуін ұсынды. IANT - денсаулық қорғаушылардың, уақытты пайдалану қорғаушылары және NGO, тұрақты табиғи уақыт белдеулерін енгізуді қолдайтын халықаралық коалициясы болып табылады https://naturaltimealliance.org/en/.  

IANT үндеуінің мәтінін жұмыс тобының мүшесі Болат Нұрғожаев петицияның талқылауында оқыды. Үндеудің толық мәтіні ағылшын тілінде қоса беріледі. Төменде үндеудің қысқаша тезистері орыс және қазақ тілдерінде берілген.

Альянс дүниежүзілік үйлестірілген уақыт (UTC) жүйесін қолдануды қолдайды, ол 24 географиялық сәйкес уақыт белдеулерінен тұрады, мұнда 12:00 әр уақыт белдеуінің меридианында талтүс (күн зенитте) сәйкес келеді. Бұл адамның биоритмдерін табиғи күн ритмдерімен синхрондауға мүмкіндік береді, бұл көптеген зерттеулер көрсеткендей, денсаулық үшін оң нәтижелерге ие.

IANT Қазақстан Республикасының Үкіметінің шығыс облыстарын UTC+5 белдеулік уақытына қайтару туралы шешімін қолдайды. Бұл 12:00-де күн ортасы келетін уақыт белдеуі. UTC+5 Қазақстанның ірі шығыс облыстарының бойлықтарына сәйкес келеді және халық үшін ең денсаулыққа қолайлы таңдау болып табылады. Қазақстан Республикасының мысалы басқа елдер үшін үлгі бола алады.

Ғылыми консенсус және жаһандық қолдау

Табиғи уақытты қолдану жөніндегі ұстаным Барселона декларациясында (2022 ж.) көрсетілген және барлық елдерге қолданылады. Хронобиологияны, кардиологияны, онкологияны, эндокринологияны, неврологияны және психологияны зерттейтін Еуропа, Шығыс Азия, Австралия, Солтүстік және Оңтүстік Америкадан мыңдаған ғалымдар жүздеген зерттеулерге негізделген осы консенсусты қолдайды.

Көптеген зерттеулер тұрақты «жазғы уақытты» (pDST) қолдану әлеуметтік уақыт белдеулерінің ауысуына (SJL) әкелетінін, бұл депрессия, қатерлі ісік, қант диабеті, семіздік, жүрек-тамыр аурулары, жол-көлік оқиғалары және өндірістегі жазатайым оқиғалар қаупін айтарлықтай арттыратынын көрсетеді.

Қазақстан үшін маңызы

Табиғи стандартты уақытты қолдану азаматтардың физикалық және психикалық денсаулығын жақсарту, ұйқы сапасын арттыру және жұмыс қабілетін арттыру үшін ең жақсы таңдау болып табылады.

Ақпарат көзі: Министерство торговли и интеграции Республики Казахстан