ҚР Адам құқықтары жөніндегі уәкілі Артур Ластаев Әмбебап мерзімді шолу бойынша Жұмыс тобының 48-ші сессиясы аясында «Қазақстандағы азаптаумен және қатыгездікпен күресу» тақырыбындағы сайд-ивент өткізді. Кездесу БҰҰ ғимаратында Әмбебап мерзімді шолу аясында Ұлттық баяндаманы қорғау қарсаңында өтті.

Іс-шара елдегі азаптаулардың қазіргі жағдайына, сондай-ақ азаптау және қатыгездікпен күресу бойынша қабылданған оңтайлы тәжірибелер мен сәтті қадамдарға арналған. Талқылаудың мақсаты – елдегі азаптау мәселесін жан-жақты талқылау және адам құқықтарының жағдайын жақсарту бойынша ұсыныстар әзірлеу.

Кездесудің ашылуында сөйлеген сөзінде Артур Ластаев Қазақстан азаптауларға мүлдем төзбеушілік қағидатын ұстанатынын атап өтті.

Омбудсмен бүгінгі таңда елімізде азаптау үшін жеке қылмыстық құқық бұзушылық енгізілгенін еске салды. Егер бұрын мұндай қылмыс үшін айыппұл салу немесе шектеу немесе 5 жылға дейін бас бостандығынан айыру, ал жәбірленуші қайтыс болған жағдайда 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылса, енді азаптау үшін жауапкершілік 12 жылға дейін бас бостандығынан айыруға дейін ұзартылды. Азаптауды жасағандарға татуласу, шартты жаза қолдану, рақымшылық және ескіру мерзімінің қолданылмайтынын да атап өткен жөн.

Сонымен қатар, мұндай істерді тергеу тек прокуратураның құзыретіне берілді.

Соңғы 5 жылда барлығы 160 шенеунік қылмыстық жауапкершілікке тартылып, сотталды. Олардың 144-і, яғни 87%-ы бас бостандығынан айыруға, 10-ы бас бостандығын шектеуге, 1 адам өліміне байланысты жазадан босатылған.

Сонымен бірге, Уәкіл қабылданған шаралар елдегі азаптаулар туралы тіркелген арыздар санының азаюына әкелгенін атап өтті. 2023 жылы 920-дан 462-ге дейін 50%-ға, 2023 жылмен салыстырғанда өтініштер саны 462-ден 193-ке дейін, яғни 58%-ға азайды.

«Азаптау мен қатыгездіктің басқа да нысандарын болдырмау жөніндегі біздің міндеттемеміз өзгеріссіз қалады. Осы жылдар ішінде Қазақстан заңнамада да, осы әділетсіздіктерге қарсы іс-қимыл шараларында да айтарлықтай жетістіктерге жетті. Ұлттық алдын алу тетігін құру және бейнебақылау жүйелерін енгізуді қоса алғанда, тұрақты күш-жігеріміз арқылы біз адам құқықтарын қорғау және жауапкершілікті қамтамасыз ету үшін сенімді негіз жасаймыз», - деді Артур Ластаев.

Іс-шара барысында қатысушылар құқық қорғау органдары мен қылмыстық-атқару жүйесі мекемелеріндегі азаптаумен байланысты проблемаларды қарастырды, сондай-ақ халықаралық міндеттемелердің, құқық қорғау ұйымдары мен мемлекеттік органдардың осы мәселені шешудегі рөліне баға берді.

Спикерлер: заң ғылымдарының докторы, БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі халықаралық комитетінің бұрынғы мүшесі Марат Сәрсембаев, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жанындағы Сараптамалық кеңестің мүшесі, «National Endowment for Prosperity»қоғамдық қорының директоры Үсен Сүлеймен.

Сонымен қатар, заңнамалық және институционалдық реформалар, сондай-ақ жауапкершілікті күшейту және мониторингті жақсарту қажеттігі талқыланды.

Сессия халықаралық ынтымақтастыққа және құқық қорғау органдарындағы ішкі бақылауды күшейтуге баса назар аудара отырып, тәжірибе алмасу және болашақта азаптауды болдырмаудың практикалық шешімдерін әзірлеу алаңы болғанын атап өткен жөн.

Ақпарат көзі: Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл