Адам құқықтары жөніндегі уәкіл кеңсесінде Сараптамалық кеңестің кезекті отырысы өтті.

Отырыстың негізгі тақырыбы әйелдерді түзеу мекемелеріндегі, оның ішінде балалы аналарды ұстау жағдайларын талдауға арналды, сондай-ақ бас бостандығынан айыру орындарында жыныстық және гендерлік зорлық-зомбылықтың алдын алу мәселелеріне арналған зерттеудің аралық нәтижелері болды. Зерттеу Сараптамалық кеңестің бекітілген жұмыс жоспары аясында жүзеге асырылады.

Басты баяндамашы құқық қорғаушы, Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жанындағы Үйлестіру кеңесінің мүшесі Айман Умарова болды. Ол түрмедегі әйелдердің ерекшеліктері гендерлік және әлеуметтік қажеттіліктерге байланысты екенін, әсіресе балалы аналарға назар аударуды қажет ететінін атап өтті.

Бүгінде Қазақстанда әйелдерге арналған алты түзеу мекемесі бар, онда 2,5 мың сотталушы, оның 500-ге жуығы балалы аналар жазаларын өтеп жатыр. Сарапшылар осы орайда мемлекет ненің маңыздырақ екенін түсінуі керек екеніне назар аударды: баланың құқықтары немесе оның анасының жазаны орындауы, өйткені бүгінгі түрмелер балалы аналарды ұстауға жарамайды.

Еске салайық, Қазақстанда жас балалары бар әйелдер жазасын өтейтін жалғыз мекеме бар.

«Сондай-ақ сотталғандар кездесетін мәселелердің қатарында түзеу мекемелерінің толып кетуі, аналарға мамандандырылған жағдайдың жоқтығы, сапалы медициналық көмекке, әсіресе жүкті әйелдерге қолжетімділіктің шектелуі, оңалту және қайта әлеуметтендіру бағдарламаларының жеткіліксіздігі жатады. Сотталғандардың сұранысқа ие мамандықтар алу мәселелеріне ерекше назар аудару қажет. Бұл оларға бостандыққа шыққаннан кейін айналасымен тезірек араласып, лайықты табыс табуға мүмкіндік береді», - деп бөлісті Айман Умарова.

Зерттеушілер талқылауға алдын ала ұсыныстарды әзірледі. Олардың қатарында әйелдерді оңалту және әлеуметтік бейімдеу бағдарламаларын кеңейту, оның ішінде бостандыққа шыққаннан кейін қолдау көрсету, жүкті әйелдерге назар аудара отырып, медициналық көмектің сапасын арттыру, құқықтық көмектің қолжетімділігін және құқықтық сауаттылық деңгейін жетілдіру, психологиялық көмекке қолжетімділікті қамтамасыз ету және т.б. бар. 

Сараптамалық кеңес мүшесі Назым Жанғазинованың айтуынша, зерттеу тақырыбы өте өзекті және алдағы уақытта барлық жиналған деректер мен дайындалған ұсыныстар колониядағы әйелдердің тұрмыс жағдайын жақсартып, олардың құқықтарын тиімді қорғауға мүмкіндік береді.

Талқылау барысында Сараптамалық кеңес мүшелері сондай-ақ түрмедегі әйелдердің жағдайын жақсарту тек адамзаттың ісі емес, Қазақстан басшылыққа алатын халықаралық адам құқықтары стандарттарын сақтау жолындағы маңызды қадам екенін баса айтты. Зерттеуді мұқият тыңдап, материалды жақсарту және нығайту бойынша құнды ұсыныстар берілді.

Белгілі құқық қорғаушы Зәуреш Батталова Уәкілдің бұл мәселені бірінші болып көтеріп, толыққанды зерттеуге бастамашы болғанын айтты. Ол бұл бастаманы құптап, талқылау әйелдерді бас бостандығынан айыру жүйесін реформалау бойынша нақты қадамдарға әкелетініне сенім білдірді.

Өз кезегінде Сараптамалық кеңестің тағы бір мүшесі Рахымбек Мамырбаев бұл тақырыпты жоғары деңгейде талқылау қажеттігін атап өтті. Оның пікірінше, бұл мәселелер ұзақ уақыттан бері көтеріліп келеді, сондықтан бас бостандығынан айыру орындарында әйелдердің құқықтарын сақтауды қамтамасыз етіп қана қоймай, қылмыстық-атқару жүйесін ізгілендірудің жалпы деңгейін арттыруға мүмкіндік беретін мәселелерді дереу шешуді талап етеді.

Талқылау қорытындысы бойынша Сараптамалық кеңес мүшелеріне зерттеу бойынша ұсыныстарды пысықтау және 2025 жылға арналған жұмыс жоспарына енгізу үшін іс-шараларды пысықтау тапсырылды.

Ақпарат көзі: Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл