2024 жылғы 19 қыркүйекте Беларусьте ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің сайлау органдары басшыларының консультативтік кеңесінің үшінші отырысы өтті. Ағымдағы жылдың 6 мамырынан бастап Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен еліміз Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің сайлау органдары басшыларының консультативтік кеңесін құру туралы келісімге ресми түрде қосылды. Қазіргі уақытта Консультативтік кеңестің құрылуы туралы Келісімнің қатысушылары Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан, Өзбекстан болып табылады.

Іс-шара бағдарламасына сәйкес, күннің бірінші жартысында Беларусь Республикасының Президенті Александр Лукашенконың Кеңес мүшелерімен кездесуі өтті, онда ол сайлау науқандарын ұйымдастыру мен өткізудің өзекті мәселелері бойынша тиімді ынтымақтастық орнына айналатын жаңа халықаралық алаңның маңыздылығын атап өтті. Ол сондай-ақ Беларусь үнемі ұстанатын басты қағида – сайлау ең алдымен елдің ұлттық заңнамасына сәйкес өтуі керек екенін атап өтті.

Отырыста ТМД Атқарушы комитетінен ТМД Бас хатшысының бірінші орынбасары Леонид Анфимов, Парламентаралық Ассамблеядан – ТМД ПАА Кеңесі Хатшылығы басшысының орынбасары, ТМД ПАА ДДМХИ директоры Иван Мушкет қатысты.

Күннің екінші жартысында Қазақстан ОСК басшысы ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің сайлау органдары басшыларының консультативтік кеңесінің үшінші отырысына қатысты.

Айта кетейік, ағымдағы жылы Консультативтік кеңестің төрағалығы Өзбекстаннан Беларуське өтті, ал Қазақстан тең төраға болды.

Отырыста келесі мәселелер қаралды: Кеңестегі төрағалықтың Өзбекстаннан Беларуське ауысуы туралы, Хатшылық басшысын тағайындау туралы, кеңес мүшелерінің электоралдық пікірталасы өткізілді, оның барысында Достастық елдерінің сайлау органдарының басшылары сөз сөйледі. Содан кейін халықаралық байқауды ұйымдастырудың заманауи тәсілдері және оларды масштабтау мүмкіндіктері, сайлауды халықаралық бақылау әдістемесі талқыланды. Сондай-ақ Консультативтік кеңестің бірлескен Мәлімдемесінің жобасы талқыланды, сондай-ақ тиісті ережені әзірлей отырып, Кеңес жанынан Қоғамдық жастар комиссиясын құру мәселесі қаралды.

Электоралдық пікірталас барысында «Достастықтың барлық елдерінің сайлау органдары сайлау оқиғаларына толы отыз жылдық межеден өтті. Өткен жылдың желтоқсан айында біз Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының 30 жылдығына орай «Конституциялық реформа және сайлау жүйесі» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция өткіздік. Конференция ашық диалог пен сындарлы пікір алмасудың, халықаралық ынтымақтастықты нығайтудың нәтижелі алаңына айналды. Тұтастай алғанда, Достастық елдері осы онжылдықтарда елеулі сайлау тәжірибесін жинақтады, заңнамалық базаны жетілдіруде, жаңа технологиялар мен тәсілдерді енгізуде, бұл біздің шынайы қызығушылығымызды тудырады және біз мұқият зерттеп жатырмыз. Біз сіздермен ынтымақтастықтың, пайдалы тәжірибе алмасудың жақсы дәстүрлерін қалыптастырдық», - деді ҚР Орталық сайлау комиссиясының Төрағасы.

Ол сондай-ақ отырысқа қатысушыларды Қазақстанда 6 қазанға тағайындалған республикалық референдум өткізуге дайындық барысы туралы хабардар етіп, ағымдағы жалпыұлттық референдум ел үшін кенеттен болған үдеріс емес, 2022 жылғы конституциялық реформа контекстіндегі жұмыстың жалғасы болып табылатынын атап өтті. Ағымдағы жылдың жазында республикалық референдум туралы заңнама уақтылы және сапалы жаңартылды. Бұл ретте 2022 жылғы референдумды ұйымдастыру және өткізу тәжірибесі, сондай-ақ халықаралық байқаушыларды қоса алғанда, сарапшылардың ұсынымдары ескерілді.

ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің сайлау органдары басшыларының Консультативтік кеңесі Мәлімдемесі және Кеңес жанында Жастар қоғамдық комиссиясын құру туралы ережесінің жобасына түсініктеме бере отырып, Қазақстан Республикасының ОСК басшысы оларды қолдайтынын айтты.

Кейінірек Беларусь бұқаралық ақпарат құралдарына берген сұхбатында ҚР ОСК басшысы отырыс мәселелерін талқылауда сайлау сеніміне, ашықтығы мен айқындығына және мемлекеттердің электоралдық егемендігіне баса назар аударылғанын атап өтіп, қазақстандық сайлау заңнамасын мысалға келтіре отырып, оған сәйкес барлық өркениетті елдердегідей сайлау процестеріне сыртқы араласуға тыйым салынғанынына баса назар аударды. Ол сондай-ақ сайлау сияқты аса маңызды саяси оқиғаларды халықаралық байқауға қатысу сайлау рәсімдерін ұйымдастыру мәселелерінде өзінің құзыреттілігін арттыруға мүмкіндік беретінін атап өтті.

Сондай-ақ, 19-20 қыркүйекте Минскіде «Сайлау процесіндегі халықаралық стандарттар: тәжірибе және даму перспективалары» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция өтті, онда сайлау процесін жетілдірудегі азаматтық қоғам институттарының рөлі және сайлау процесін цифрландыру сияқты маңызды мәселелер талқыланды. Беларусь Республикасы Президентінің жанындағы басқару академиясының базасында «Электоралдық егемендік: қорғау тетіктері және қамтамасыз етудің ұлттық модельдері» атты панельдік сессиясы өтті.

Ақпарат көзі: Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы