2024 жылғы 21 қарашада Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының төрағасы Нұрлан Әбдіров 2024 жылғы 8 желтоқсанға тағайындалған мәслихаттардың шығып қалған депутаттарының орнына сайлауды дайындау және өткізу шеңберінде инспекциялық сапармен Солтүстік Қазақстан облысына барды. Сапарға ҚР ОСК хатшысы Шавхат Өтемісов, комиссия мүшелері Михаил Бортник, Ләззат Сүйіндік және комиссия аппаратының жауапты қызметкерлері қатысты.

Сапар аясында ОСК төрағасы кәсіби тұрақты негізде өкілеттіктерін жүзеге асыратын облыстың аумақтық сайлау комиссияларының мүшелерімен кездесті. Кеңесте ағымдағы сайлау науқаны, сайлауды өткізуге дайындық, сайлау учаскелерін жарақтандыру мәселелері талқыланды. «Дауыс берушілер үшін, оның ішінде мүгедектігі бар адамдар үшін, сондай-ақ байқаушылар мен БАҚ өкілдерінің қызметі үшін қолайлы жағдайлар жасау қажет», - деп атап өтті Нұрлан Әбдіров. Жариялылық пен ашықтықты қамтамасыз етуге, сайлау процесінің барлық кезеңдерінде заңдылықты қатаң сақтауға ерекше назар аударылды.

Айта кету керек, өңір бойынша науқан бойынша мәслихаттардың шығып қалған 17 депутаты сайланады, 12 аумақтық, 17 округтік, 68 учаскелік комиссиялар жұмылдырылады.

Қалыптасқан дәстүр бойынша Нұрлан Әбдіров М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінде облыс жастарының өкілдерімен кездесті. Жас сайлаушылармен кездесуде ОСК басшысы 2022 жылғы конституциялық реформа контексіндегі Қазақстанның жаңартылған сайлау жүйесінің ерекшеліктері, сайлау саласындағы өзекті трендтер мен шетелдік тәжірибе, басқа елдердегі сайлаулар мен референдумдарды ҚР ОСК халықаралық байқауы туралы айтты. «Елдің жаңартылған сайлау жүйесінің назары азаматтардың сайлау процестері арқылы мемлекетті басқаруға қатысуын кеңейтуге бағытталған», - деп атап өтті Ортсайлауком басшысы. ОСК басшысымен кездесуге 100-ден астам адам қатысты, олар сайлау тақырыбындағы түрлі мәселелер бойынша белсенді пікірталас жүргізді.

Жас сайлаушылар белсенді қатысқан өзекті сайлау мәселелері бойынша дәстүрлі онлайн-сауалнама үлкен қызығушылық тудырды. Сауалнама нәтижелері көрсеткендей, респонденттердің 40,4%-ы сот мойындаған әрекетке қабілетсіз азаматтар сайлауда және референдумда дауыс бермеуі керек, ал 47,4%-ы сотпен қылмыс жасағаны үшін кінәлі деп танылған және бас бостандығынан айыру орындарында отырған азаматтардың дауыс беруге құқығы жоқ екенін атап өтті. Жастардың басым көпшілігі (73,7%) Президенттікке кандидатқа денсаулық жағдайы бойынша, ал 80,7% - мемлекеттік қызметтегі немесе сайланбалы мемлекеттік лауазымдардағы жұмыс өтілі бойынша талаптар белгіленуі керек деп санайды. Сауалнамаға қатысқандардың 75,4%-ы президенттікке кандидаттарға елде тұру мерзімі бойынша, ал Парламент Мәжілісінің депутаттығына сайлау округінде қойылатын талаптарды қолдайды. 49,1% дәстүрлі бюллетеньді дауыс берудің ең сенімді әдісі деп санайды. Сұхбат берушілердің тағы 38,6%-ы сайлаушылардың еркін көрсететін толтырылған бюллетеньмен суретке түсіруге (селфи) тыйым салуды енгізу қажет деп санайды, 35,1%-ы сайлау мен референдумдарда интернет арқылы заңнама мен манипуляцияның ықтимал бұзылуына байланысты дауыс бермейді. Респонденттердің 31,6%-ы сайлау мен референдумдарда мерзімінен бұрын (көпкүндік) дауыс беруді енгізуді қолдамайды.

Кездесу «сұрақ-жауап» сессиясымен және студенттермен жанды пікірталаспен аяқталды. Айталық, Әйгерім Малғаждарованы Қазақстанның сайлау жүйесінің болашақ дамуы, Амангелді Сұңқарды - спикердің кәсіби қызметінің мақсаты, ал Дмитрий Павловты – сайлау байқауы, дауыстарды санау және дауыс беру қорытындылары туралы хаттама жасау, сондай-ақ ҚР ОСК жанындағы жас сайлаушылар клубының қызметіне қатысу мәселелері қызықтырды. Белсенді қатысушыларға сайлау тақырыбы бойынша ОСК ғылыми басылымдарының көшірмелері табысталды.

Электораттық оқыту үдерісіне мониторинг жүргізу мақсатында аумақтық және округтік сайлау комиссияларының төрағалары үшін «2024 жылғы 8 желтоқсанға тағайындалған мәслихаттардың шығып қалған депутаттарының орнына сайлауды дайындау және өткізу ерекшеліктері» тақырыбында семинар-тренинг өтті, онда қолданыстағы нормативтік-құқықтық база егжей-тегжейлі түсіндірілді, сондай-ақ қатысушылардың барлық қызықтырған сұрақтарына жауаптар берілді. Семинардың тәжірибелік бөлігі сайлау науқаны кезеңіндегі іс-қимылдардың тәжірибеге бағдарланған әдістері мен алгоритмін қолдана отырып, қолда бар сайлау тәжірибесі мен олардың практикалық шешімдері негізінде кейстік жағдайларды пысықтаумен өткізілді.

Ақпарат көзі: Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы