2024 жылғы 12 шілдеде Ақтөбе қаласында облыстық ардагерлер кеңесінің бастамасымен Қазақстанда атом электр станциясын (АЭС) салу жөніндегі жоспарлар бойынша жария талқылау өтті.

Жария талқылауға облыс орталығының тұрғындары, қоғам қайраткерлері мен экологтар, сондай-ақ Энергетика министрлігінің, «Қазақстандық атом электр станциялары» ЖШС, Ұлттық ядролық орталық және Ядролық физика институтының өкілдері қатысты.

Талқылау барысында қазіргі атом станцияларының қауіпсіздігі, олардың жұмыс істеу принциптері және қоршаған ортаға және адам денсаулығына әсер ету деңгейі бойынша мәселелер талқыланды.

ҚР ЭМ Атом энергетикасы және өнеркәсібі департаменті директорының орынбасары Гүлмира Мурсалова өз сөзінде атом электр станциясының құрылысы елдің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін стратегиялық маңызды екенін атап өтті.

«Белсенді генераторлық көздер ең жоғары жүктемелерді қамтымайды. Қазақстандандағы электр станциялар, олардың көпшілігі көмір электр станциялар, өткен ғасырдың 70-80 жылдарынан бастап жұмыс істейді. Олар алдағы жылдары өз ресурстарын

сарқып

жатыр, сондықтан оларды біртіндеп пайдаланудан шығару керек. Қазірдің өзінде олардың тозуы 70% - дан асады. Бұл ретте энергия тұтыну жыл сайын өсуде. АЭС көмірсутек ресурстары мен энергияны сырттан тұтынуды азайтатын сенімді энергия көзі болып табылады. Энергия тұтынудың артуы және төмен көміртекті экономикаға көшу қажеттілігі жағдайында атом энергетикасы оңтайлы шешім болып табылады», - деп түсіндірді Гүлмира Мурсалова.

Өз кезегінде, «Қазақстандық атом электр станциялары» ЖШС Бас директоры Тимур Жантикин қазіргі уақытта атом электр станциясының әлеуетті құрылысы үшін аудан таңдау бойынша зерттеулер жүргізілгенін атап өтті.

- Біздің компания екі ауданды зерттеді. Бұл Абай облысы, Курчатов ауданы және Алматы облысы Үлкен ауылы. Зерттеу нәтижелері бойынша екі аудан да электр станциясын орналастыруға жарамды. АЭХА қорытындысына сәйкес АЭС-ті Балқаш көлінің жанында орналастыруға кедергі келтіретін факторлар жоқ. Бұған дейін АЭС-тің 13 түрлі жобасы ұсынылған болатын. Олардың төртеуі таңдалды. Бұл барлық қауіпсіздік талаптарына жауап беретін және экономикалық көрсеткіштері жақсартылған 3 немесе 3+ буынының реакторлары», - деп атап өтті Тимур Жантикин.

Сондай-ақ, сарапшы АЭС құрылысы экономиканы және өнеркәсіптің аралас салаларын дамыту үшін мультипликативті әсер беретінін, сондай-ақ жұмыс орындарын құруға ықпал ететінін атап өтті. Мәселен, атом электр станциясын салу кезінде 8 мыңға дейін адам жұмыспен қамтылады, ал станцияны пайдалану кезінде тікелей 2 мыңға дейін жаңа жұмыс орны құрылады.

Оның айтуынша, АЭС құрылысы Қазақстанның инвестициялық тартымдылығын арттырады.

«Ядролық физика институты» РМК бас директоры Саябек Сахиев атом электр станциясын салу идеясын да қолдайды. Ол Ядролық физика институтының базасында су-суды зерттеу реакторы – болашақта Қазақстанда салынатын атом электр станциясының прототипі жұмыс істейтінін атап өтті.

- АЭХА-да АЭС және зерттеу реакторлары үшін қауіпсіздік талаптары бірдей. Сондықтан біздің реактордың 57 жыл ішінде бірде-бір оқиға болған жоқ. Сонымен қатар, атомдарды экономиканың барлық салаларында: өнеркәсіпте, медицинада, ауыл шаруашылығында, азық – түлік өңдеуде және т.б. жақсы мақсаттар үшін пайдалануға болады», - деді ол.

Оның айтуынша, атом электр станциясы – бұл экологиялық таза, сонымен қатар ел тұрғындарын 100 жыл бойы үздіксіз электр қуатымен қамтамасыз ететін негізгі электр энергиясы.

С. Сахиев атом саласының ұлттық кәсіпорындарының біліктілігінің жоғары деңгейін және кадрлық әлеуетін атап өтіп, Ядролық физика институтында жүргізіліп жатқан ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер туралы айтып берді.

Кездесуді қорытындылай келе, қатысушылар АЭС салу жобасы туралы жұртшылықты одан әрі хабардар етудің және Қазақстанда атом энергетикасын дамытуға байланысты мәселелерді талқылауға азаматтарды белсенді тартудың маңыздылығын атап өтті.

Ақпарат көзі: Министерство энергетики Республики Казахстан