Астанада Қазақстанда атом электр станциясын салу мәселесі бойынша қоғамдық пікірталастар циклін жабатын жария талқылаулар аяқталды.

Бұған дейін мұндай іс-шаралар еліміздің барлық өңірлерінде өткен болатын.Талқылауға атом саласының сарапшылары, мемлекеттік органдардың, жұртшылық пен азаматтық сектордың өкілдері қатысты. Іс-шараны Қазақстан Азаматтық альянсының президенті Бану Нұрғазиева мен Астана қаласы Қоғамдық кеңесінің төрағасы, саяси ғылымдар докторы, доцент Зулфухар Гаипов жүргізді. ҚР Энергетика министрлігі Атом энергетикасы және өнеркәсібі департаменті директорының орынбасары Гүлмира Мұрсалова өз сөзінде Қазақстанда электр энергиясының 70%-ы көмір станцияларында өндірілетінін, олардың орташа тозуы 70%-дан асатынын атап өтті. Оның айтуынша, бұл станциялардың кейбірі келесі 10 жыл ішінде пайдаланудан шығарылуы керек. Ал елімізде электр энергиясын тұтынудың жыл сайынғы өсімі шамамен 3%-ды құрайды. Ең жоғары сағаттарда Қазақстан шекаралас елдерден электр энергиясын жоспарлы түрде сатып алады. «2023 жылдың қорытындысы бойынша тұтынылған 115 млрд кВтсағ энергияның 2 млрд кВтсағатынан астам көлеміРесей Федерациясынан жоспарлы түрде сатып алынды. Болашақта бұған жол бермеу үшін біз қазірдің өзінде тиісті шаралар қабылдауымыз керек. Қазіргі уақытта көптеген елдер АЭС салуда. Қытайда 26 реактор салынып жатыр, Беларусь пен Біріккен Араб Әмірлектері өзінің алғашқы атом электр станцияларын салды, Түркия атом электр станциясын салуда, ал көршіміз – Өзбекстан шағын атом станциясының құрылысы туралы жариялады», ― деп атап өтті Гүлмира Мұрсалова. «Қазақстандық атом электр станциялары» ЖШС бас директоры Тимур Жантикин бүгінгі таңда Қазақстанның солтүстігінде электр энергиясының тапшылығы сезілмейтінін атап өтті. «Қазақстандық атом электр стансалары» ЖШС бас директоры Тимур Жантикин  Қазақстанның солтүстігінде электр энергиясы тапшылығы әзірге байқалмайтынын атап өтті. Алайда оңтүстікте жағдай күрделірек, Солтүстік-Оңтүстік желісі қазіргі уақытта 2100 мегаваттқа дейін өткізеді, бұл оңтүстік аймақтарды қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз. Тимур Жантикин бұған дейін 13 түрлі АЭС жобасы ұсынылғанын, оның төртеуі таңдалғанын атап өтті. «Қазақстандық атом электр станциялары» ЖШС басшысының айтуынша, атом электр станциясының құрылысы ел экономикасы мен өнеркәсіптің жанама салаларын дамыту үшін елеулі мультипликативтік әсер береді, сондай-ақ жаңа жұмыс орындарын құруға ықпал етеді.  Қазақстанда АЭС салу үшін бір-бірін сәтті толықтыратын және өзара алмастыратын пассивті және белсенді қауіпсіздік жүйелері бар III және III+ буынының барынша қауіпсіз реакторлары ұсынылуда. «ҚР Ұлттық ядролық орталығы» РМК бас директоры Эрлан Батырбековтің айтуынша, мамандандырылған физикалық кедергілер мен апатқа қарсы әрекет ету шараларының жиынтығы қазіргі заманғы АЭС-тің терең эшелондалған қорғауын құрайды. Бұл ретте қазіргі заманғы реакторлардағы пассивті салқындату жүйелері оператор тарапынан толық әрекетсіздік кезінде үш тәулік ішінде авариялық реактордан жылуды дербес бұруға қабілетті. «Ядролық физика институты» РМК бас директоры Саябек Сахиев бұл Институтта ВВР-К зерттеу реакторы, сыни стенд (нөлдік қуаттылық реакторы) және зарядталған бөлшектердің алты үдеткіші кешенін қамтитын бірегей инфрақұрылым бар екенін хабарлады. Институттың 23 зертханасында ядролық және нейтрондық физика, қатты дененің радиациялық физикасы, радиоэкология және радиохимия саласында іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізіледі. Институтта сонымен қатар заманауи аналитикалық және сынақ жабдықтарымен қамтамасыз етілген үш ғылыми-техникалық орталық бар. Барлық орталықтар Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктің (АЭХА) қолдауымен құрылған. Спикерлер сөз сөйлегеннен кейін талқылауға қатысушылар сұрақтар қойып, атом электр станциясының құрылысы туралы өз пікірлерін айта алды.

Айнагүл

Хаметова,

ЕҰУ

үшінші

курс

докторанты.

Л

.

Н.

Гумилева,

атом

энергетикасы

саласында

тоғыз

жылға

жуық

жұмыс

істейді.

Жас

ғалымның

айтуынша

,

АЭС

құрылысы

жаңа

жұмыс

орындарын

құруға

және

өңірлерді

дамытуға

ғана

емес

,

ғылымның

дамуына

да

оң

әсер

етеді

.

"Мен

мұны

ғылыми

тұрғыдан

зерттеп

жатырмын және АЭС

салу

үшін

көптеген

қорғаныс

материалдары

жасалып

жатқанын білемін

.

19

50-

ж

ылдармен

салыстырғанда,

бұл

радиацияға

төзімді

және

ыстыққа

төзімді

материалдар.

Біз

қауіпсіздік

үшін

алаңдамай

-ақ

АЭС-ті

пайдалана

берсек болады

",

-

деп атап

өтті

Айнагүл

Хаметова.

Қазақстандық

электр

энергетикасы

қауымдастығы

төрағасының

орынбасары

Әлішер

Құрбанәлиев

ресми

деректерге

сәйкес

2031

жылға

қарай

жүйеде

электр

энергиясы

мен

қуаттылық

тапшылығының

шамамен

6%

-ы

күтілетінін

айтты.

Сонымен

қатар,

ең

алдымен,

көмір

генерациясынан

зардап

шегетін

Өскемен

мен

Теміртау

үшін

экология

мәселесі

өзекті

болып

қала

береді

.

"Иә,

әрине,

ЖЭК

бар,

бірақ

қателеспесем,

Германияда

бір

жарым

жыл

бұрын

желдің

қатты

болуынан жарық өшкенін және ол үзіліс ұзақ уақыт

болғанын

көрдіңіз

бе?

Міне,

енді

салыстырыңыз.

Біз

көмір

стансаларын

сала

алмаймыз,

өйткені

бұл

экология мәселесіне қатысты.

ЖЭК

жүйеге

көп

үлес

қосады

-бұл

жарық

өшетінін білдіреді.

Сонда т

ек

гидро энергия

қалады.

Бізде

шамамен

3000

ГВт

гидро

бар, бірақ оған

біз

дәл

қазір

салуды

бастасақ қол жеткіземіз.

 

Ал

біз

құрылысты

тез

бастап жатқан жоқпыз.

Енді одан басқа б

ір

ғана

нұсқа

қалады, яғни ол

- атом

электр

стансасы.

Мұның бәрі нақты

фактілер.

Сіз

одан

ешқайда

қашып

кете

алмайсыз

.

Сондықтан

біз

электр

энергиясы бар жерде өмір

сүреміз

бе әлде сүрмейміз бе соны бәріміз бірге шешуіміз керек

",

-

деп

түйіндеді

сөзін

Әлішер

Құрбанәлиев.

Ұлттық

ядролық

орталықтың

бас

директоры

Эрлан

Батырбеков

атом

энергетикасының

өзектілігі

туралы

сұраққа

жауап

бере отырып

,

бүгінде

әлемде

59

АЭС

салынып

жатқанын атап өтті

.

Бұл

ретте

олар

экономикасы

дамыған

елдерде

салынуда.

Ол

сондай

-ақ

электр

тарифінің

негізгі

бағасын

анықтайтын

факторларға

да

әсер етті

.

"Шын

мәнінде,

Атом

станцияларындағы

тарифке

қосылатын

негізгі

үлес

–

бұл

тарифтің

негізгі

бағасын

анықтайтын

көмірге қарағанда бірнеше

жыл

жұмыс

істейтін

уранның

құны",

-

деді

ҚР

Ұлттық

ядролық

орталығының

басшысы

.

2023

жылғы

1

қыркүйекте

ҚР

Президенті

Қасым-Жомарт

Тоқаев

"

Әділ

етті

Қазақстанның

экономикалық

бағыты"

атты

Қазақстан

халқына

Жолдауын

жариялады

.

Мемлекет

басшысы

өз

Жолдауында

атом

энергетикасын

дамыту

аса

маңызды

экономикалық

және

саяси

аспект

екенін атап өтті

.

Осыған

байланысты

ол

жалпыұлттық

референдум

өткізу

арқылы

атом

электр станциясын

салу

мәселесін

шешуді

ұсынды.

2024

жылдың

маусым

айының

соңында

президент

Тоқаев

АЭС салу

бойынша

референдум

биыл күзде

өтетінін

мәлімдеді.

Нақты

қай

күн

екенін

Қазақстан

Үкіметі

айқындайды.

Ақпарат көзі: Министерство энергетики Республики Казахстан