Конституциялық Сот шешімдерінің орындалуын қамтамасыз ету конституциялық заңдылықты қалпына келтірудің және адам құқықтарын қорғаудың кепілі болып табылады. Бұл туралы Конституциялық Соттың судьялары мен Бас прокуратураның және оның аумақтық бөлімшелерінің прокурорлары кездесу барысында айтты.

Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін тексеру қорытындысы бойынша 45 қорытынды шешімнің 8 шешімінде Конституциялық Сот судьялары құқықтық нормалардың Конституцияға қайшы келетіндігі туралы қорытындыға келді, ал 13 жағдайда Конституцияға сәйкес түсініктеме берілді.

Конституциялық Соттың қабылданған қорытынды шешімдерін орындау үшін прокуратура органдары 15 мыңнан астам қылмыстық және 4,5 мың азаматтық істерді тексерді, сотталғандардың 3 мың шағымдары мен өтініштерін, сондай-ақ сотқа дейінгі іс жүргізуде бұлтартпау шараларын қолдану туралы 3,5 мың материалдарды зерделеді.

Тексеру нәтижелері бойынша 26 азаматтың құқықтары қалпына келтірілді, оның ішінде Конституциялық Соттың шешімдерін орындау бойынша уақтылы шаралар қолданбаған мемлекеттік органдарға 13 қадағалау және ден қою актісін енгізу арқылы.

▪️ Заңда көзделмеген жағдайларда зейнетақы төлеуді тоқтатуға жол бермеу туралы №5-НҚ Конституциялық Соттың қорытынды шешімі негізінде Абай, Шығыс Қазақстан, Павлодар, Солтүстік Қазақстан облыстарында жалпы сомасы 20 млн теңгеден астам 5 азаматтың зейнетақы құқықтары қалпына келтірілді.

▪️ Конституциялық Соттың №19-НҚ және №26-НҚ қорытынды шешімдерінің негізінде прокуратура органдары 46 істі тексеруді жүзеге асырды және 3 азаматтың құқықтарын қалпына келтірді, олардың екеуіне қатысты бұрын әкімшілік іс қозғалды және 1 азамат Жетісу, Шығыс Қазақстан және Атырау облыстарында жұмысқа қайта алынды.

Конституциялық Соттың № 6 қорытынды шешімін орындау үшін Парламент депутаттары Қылмыстық-процестік кодексінің 141-бабын Конституцияға сәйкес келтірді, сондай-ақ прокурорлар 42 сотталушының өз жақындарымен әлеуметтік байланыстарды сақтауға құқығын қалпына келтірді, бұл азаматтардың осы санатын қайта әлеуметтендіру шарттарының бірі болып табылады.

Конституциялық Сот өзінің №29-НҚ қорытынды шешімінде заң көмегін алу құқығын шектеу бөлігінде Қылмыстық-процестік кодексінің 482-бабы 1-бөлігінің ережесін конституциялық емес деп таныды. Адвокаттың шағымы негіз болған Конституциялық Соттың қорытынды шешімінің жергілікті жерлерде орындалуын прокурорлық тексеру қорытындысы бойынша Ақмола облысында заңсыз сот актісінің күші жойылды.

2023 жылғы 1 маусымда Конституциялық Сот өзінің №18-НҚ қорытынды шешімінде азаматтардың бала асырап алу туралы сотқа өтініш беру кезінде молекулярлық-генетикалық сараптама қорытындысын оңайлатылған тәртіппен ұсыну міндеттілігі туралы талапты конституциялық емес деп таныды.

Жергілікті жерлерде прокурорлар жүргізген талдау соттардың Конституциялық Соттың қорытындыларын сақтамау фактілері орын алатынын көрсетті. Сараптамалардың болмауына байланысты өтініштерді қайтарудың 5 фактісі анықталды, барлық жағдайлар бойынша азаматтардың құқықтары қалпына келтірілді.

Ақпарат көзі: Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты