ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова Цифрлық инклюзия және трансформация жөніндегі Азия-Тынық мұхиты министрлік конференциясы шеңберінде өткен «GovTech халықты әлеуметтік қорғаудың цифрлық трансформациясының шешімдері» панельдік сессиясында әртүрлі елдердің сарапшыларына Қазақстанда теңдік пен инклюзияны қамтамасыз ету үшін инновациялық шешімдерді енгізу туралы баяндады.

Министр сөз басында әлеуметтік қызметтердің цифрлық трансформациясы қазіргі қоғамның негізгі трендтерінің біріне айналатынын атап өтті.

«Қазақстан өз азаматтары үшін онлайн-қызметтерді белсенді дамыта отырып, әлеуметтік саланы цифрландырудағы көшбасшылардың бірі болып табылады. БҰҰ онлайн-қызметтер индексінде 2022 жылдың қорытындысы бойынша еліміз әлемде 8-орынға ие болды. Сондай-ақ, онлайн-форматқа ауыстырылған әлеуметтік-еңбек қызметтерінің үлесі маңызды көрсеткіш болып табылады, ол 100% -ды құрады», – деді Светлана Жақыпова.

Министр әлеуметтік-еңбек саласын цифрлық трансформациялау мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі болып табылатынын атап өтті. Цифрлық сервистердің дәйекті дамып келе жатқан экожүйесі азаматтардың өмір сүру сапасын арттыруға, мемлекеттік ресурстарды тиімді басқаруды қамтамасыз етуге және елдің тұрақты дамуы үшін жағдай жасауға мүмкіндік береді.

Жұмыспен қамту бөлігінде Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі (бұдан әрі – Еңбекмині) еңбек нарығының кәсіптік бағдарлаудан бастап еңбек қатынастарын ресімдеуге дейінгі барлық негізгі процестерін қамтитын бірыңғай жүйені қалыптастырды.

«Көші-қон процестерінің еңбек нарығына өсіп келе жатқан әсерін ескере отырып, біз көші-қон ағындарын басқаруды оңтайландыруда және құқықтарды қорғауды қамтамасыз етуде шешуші рөл атқаратын тиісті ақпараттық жүйелерді белсенді түрде дамытып жатырмыз.

Цифрландыру әлеуметтік қызметтердің инклюзивтілігін арттыруда да шешуші рөл атқарады. Оның арқасында мүгедектігі бар азаматтар еңбек нарығына және әлеуметтік қамсыздандыруға тең қол жеткізе алады, бұл олардың әлеуметтік интеграциясы мен өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал етеді», – деп толықтырды Еңбекминінің басшысы.

Светлана Жақыпова цифрландыру тұрақты даму мақсаттарына (бұдан әрі – ТДМ) қол жеткізу үшін негізгі құралға айналатынын атап өтті.

«Басым бағыттардың бірі – кедейлікті жою (ТДМ 1). Ол үшін елде Отбасының цифрлық картасы (бұдан әрі – ОЦК) әзірленіп, әлеуметтік қолдау жүйесін оңтайландыруға және көмектің неғұрлым дәл нысанасын қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін Aleumet әлеуметтік қызметтер порталы енгізілді.

Білім беру саласында (ТДМ 4) Қазақстан онлайн оқытуға басымдық жасайды. Skills Enbek онлайн курс платформасы жастардың цифрлық дағдыларын арттыруға ықпал ете отырып, халықтың барлық топтары үшін сапалы білім беру ресурстарына тең қолжетімділікті қамтамасыз етеді.

Лайықты жұмыс және экономикалық өсу үшін (ТДМ 8) Қазақстанда Enbek.kz электрондық еңбек биржасы және азаматтарға жұмыс табуға, біліктілігін арттыруға және саналы мансаптық таңдау жасауға көмектесетін «Мансап компастары» жобасы енгізілді.

Орнықты даму үшін жаһандық әріптестік контекстінде (ТДМ 17) Қазақстан цифрлық инфрақұрылымды белсенді дамытуда және әртүрлі салаларға инновациялық технологияларды енгізуде. 16-дан астам ақпараттық жүйені әзірлеу және сүйемелдеу, сондай-ақ үлкен деректер мен жасанды интеллектті белсенді пайдалану мемлекеттік қызметтердің тиімділігін арттырады және басқа ТДМ-ға қол жеткізуге ықпал етеді», – деді министр.

Светлана Жақыпова өз сөзінде әр отбасының әл-ауқат деңгейін бағалауға және оның әлеуметтік қолдау қажеттіліктерін анықтауға мүмкіндік беретін бірегей құрал ретінде Отбасының цифрлық картасына ерекше назар аударды.

«Жүйе экономикалық, тұрғын үй, әлеуметтік және білім беру жағдайларын ескеретін Алкир-Фостер әдістемесі негізінде мемлекеттік органдардың әртүрлі дерекқорларынан ақпарат жинайды, отбасының әл-ауқатының жеке индексін есептейді. Алынған мәнге байланысты отбасылар санаттар бойынша жіктеледі, олардың әрқайсысы әлеуметтік-экономикалық тәуекелдің белгілі бір деңгейіне сәйкес келеді. Отбасылардың әрбір санаты үшін әлеуметтік қолдау шараларының жиынтығы әзірленді.

Осылайша, табысы төмен отбасылар атаулы әлеуметтік көмек, жұмысқа орналасу, тұрғын үй көмегі және басқа да қолдау түрлерін ала алады. Балалары бар отбасыларға денсаулық сақтау, білім беру және құқықтық көмек қызметтері ұсынылады. Мұндай дербестендірілген тәсіл бюджет қаражатын тиімдірек пайдалануға және оларды халықтың осал топтарының нақты проблемаларын шешуге бағыттауға мүмкіндік береді», – деп хабарлады Еңбекминінің басшысы.

Министрдің айтуынша, ОЦК әлеуметтік қолдауға мұқтаж адамдар тобын анықтап қана қоймай, олардың әл-ауқатының динамикасын бақылауға мүмкіндік береді. Бұл қолдау шараларын уақтылы түзетуге және әлеуметтік иеліктен шығарудың алдын алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, жүйе әлеуметтік саясат саласындағы ашықтық пен есептілікті арттыруға ықпал етеді.

«ОЦК енгізу әлеуметтік саясатқа деген көзқарасты айтарлықтай өзгертеді. Мақсатты аудиторияға әрдайым жете бермейтін жаппай төлемдердің орнына мемлекет оған шынымен мұқтаж отбасыларға атаулы қолдау көрсетуге мүмкіндік алады.

Отбасының цифрлық картасы беделді GovTech Prize 2024 байқауында «Инклюзивті цифрлық трансформация» санатындағы үздік жоба болып танылды. Бұл платформа БҰҰДБ-мен бірлесіп әзірленді, мен бұл үшін оларға ерекше алғыс білдіргім келеді», – деп қосты Светлана Жақыпова.

Министр ОЦК-ны одан әрі дамыту оның дәлдігін арттыруға, функционалдығын кеңейтуге және басқа мемлекеттік жүйелермен интеграциялауға бағытталғанын атап өтті.

Қосымша көрсеткіштерді, оның ішінде қаржылық көрсеткіштерді қосу есебінен отбасылардың әл-ауқатын неғұрлым терең және жан-жақты бағалауға қол жеткізілетін болады. Бұл олардың қажеттіліктерін дәлірек анықтауға және жекелендірілген қолдау бағдарламаларын жасауға мүмкіндік береді.

Жасанды интеллектті қолдану ОЦК жұмысының тиімділігін айтарлықтай арттырады. Машиналық оқыту алгоритмдері тәуекел топтарын ерте анықтау, әлеуметтік өзгерістерді болжау және оңтайлы қолдау стратегияларын әзірлеу үшін пайдаланылады. Бұл әлеуметтік дағдарыстардың алдын алуға және халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.

«Қазақстан өз жетістіктерімен бөлісуге және басқа мемлекеттерде осындай жүйелерді құруға жәрдемдесуге дайын. Бұл бүкіл әлем бойынша халықты әлеуметтік қорғау деңгейін арттыруға мүмкіндік береді», – деп түйіндеді Светлана Жақыпова.

Ақпарат көзі: Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан